Ochotnicza Straż Pożarna

Dzieje Ochotniczej Straży Pożarnej w Pogórzu.

  Bezpośrednia walka z ogniem prowadzona była przez ludzi już w zamierzchłych czasach, chociaż miała ona charakter doraźny i niezorganizowany. Doraźny wysiłek ludzi w walcie z tak potężnym żywiołem, jakim był ogień, mimo ofiarności najczęściej nie przyniósł większych korzyści, ograniczając w najlepszym przypadku tylko rozmiary klęski. Zaczęło sobie coraz bardziej uzmysławiać konieczność zorganizowanego działania oraz tworzenia specjalnej organizacji do gaszenia pożarów.

 

  Ze wspomnień spisanych przez ś.p. Ludwika Kiecoń wynika, że Ochotnicza Straż Pożarna w Pogórzu została założona w 1921 roku przez chętnych i dobrej woli mieszkańców, w liczbie 16 osób. Prezesem Straży został wybrany wójt gminy Jerzy Obracaj. Naczelnikiem został wybrany Franciszek Zając. Na sekretarza wybrano kierownika szkoły Franciszka Kolaczek, a skarbnika nauczyciela Jana Czyż. Zapał straży pożarnej i zrozumienie potrzeb strażackich były wśród obywateli gminy bardzo poważne skoro w roku następnym zebrano pieniądze na zakup hełmów, pasów, toporków i mundurów drelichowych. W dwa lata po założeniu straży otrzymała od Stanowskiego sikawkę ręczną. W 1925 roku przystąpiono do budowy strażnicy na miejscu dawnej lodowni browaru Książęcego, które odstąpiło miejsce pod budowę. Strażnica została wybudowana przy poparciu społeczeństwa, a szczególnie trzech gospodarzy Korzonek, Kiecoń, Szostok którzy bezpłatnie furmankami zwieźli wszystkie materiały potrzebne do budowy. Systematycznie prowadziła nasza straż pożarna ćwiczenia strażackie, usprawniające operatywność jej członków, doskonalące zgranie zespołu w jednolitym działaniu pod fachową komendą naczelnika. Dyscyplina była niemal wojskowa, ale wszyscy poddawali się jej ze zrozumieniem i bez oporów, bo właśnie ta dyscyplina i karność na wzór wojskowy, usprawniała działalność i zyskiwała strażakom uznanie społeczne. Sprzętu stopniowo przybywało. Zakupiono mundury granatowe i rogatywki, ujednolicone dla wszystkich członków ochotniczych straży pożarnych w całej Polsce, związane z polskimi tradycjami umundurowania wojskowego. Wymieniono również hełmy, z których jeden stanowi dziś eksponat kącika strażackich pamiątek. W 1936 roku zakupiono sikawkę motorową firmy Oksner z Bielska, która służyła nie tylko do gaszenie pożarów, ale i podawania wody do miejsc budowy bunkrów w 1939 roku. W drugiej połowie lat trzydziestych nastąpiły zmiany na stanowisku komendanta. Obowiązki te przejął Bojda, a funkcje zastępcy pełnił Pszczółka Rudolf. Nadeszły trudne lata hitlerowskiej okupacji. Zaczął topnieć oddział pogórskiej straży pożarnej, zostali jedynie ludzie starsi, obowiązywała niemiecka komenda. Obowiązki komendanta pełnił Jękner Bartłomiej, który mimo istniejącego niebezpieczeństwa ukrył sikawkę motorową i nie dopuścił do jej zdewastowania lub wywiezienia przez okupanta.

 

  W trudnych warunkach rozpoczynała swoją działalność OSP po wyzwoleniu. W remizie myły pustki, ocalała tylko motopompa, wiele drobnego sprzętu strażackiego uległo zniszczeniu, kasa strażacka była pusta. Nie wiadomo było od czego zacząć. Wciągnięto do prac organizacyjnych i renowacyjnych wszystkich pozostałych w Pogórzu strażaków, nawet i tych najstarszych, którzy zasługiwaliby już na odpoczynek. Następnie przemówiono serdecznie do młodych, zdatnych do podjęcia trudnych, lecz zaszczytnych obowiązków strażackich. Zwrócono się o pomoc do mieszkańców wioski. Gdy odbudowa szeregów dała już pewne rezultaty, gdy pościągano do remizy wszystko co ocalało, zwołano 13 stycznia 1946r. w lokalu Arendy Walne Zebranie wszystkich członków straży i zaproszono jej sympatyków. Przedstawiono sprawozdanie z dotychczasowej działalności i po rzeczowej dyskusji wybrano Zarząd OSP. Na prezesa wybrano popularnego działacza społecznego Rudolfa Żertka.

 

  Komendantem został Edward Klajmon, skarbnikiem Rudolf Zabdyr, sekretarzem Emil Buba, a gospodarzem Paweł Morkisz. Funkcję z-cy Komendanta powierzono Karolowi Glet. Walne Zebranie zwołane w 1947 roku, dokonało niektórych zmian w Zarządzie. Funkcję skarbnika objął Karol Kostka, członkami Zarządu wybrano Ludwika Kiecoń i Józefa Morkisz, zaś zastępstwo Komendanta powierzono Franciszkowi Strządała i Teofilowi Zając. Za kadencji tego Zarządu zbudowano wóz rekwizytowy, który uroczyście poświęcono 27 lipca 1947r. Uroczystości partonował Komitet Honorowy z burmistrzem Ob. Grzegorz i wójtem Gminy Zbiorowej Skoczów Ob. Gaszczyk na czele. Poświęcenia wozu dokonał ks. proboszcz Gerhard Mainka i ks. proboszcz Gustaw Broda. Kolejne Walne Zebranie w 1948 i 1949 roku dokonały zmian w Zarządzi. Prezesem wybrano założyciela straży, długoletniego Komendanta z okresu międzywojennego Ob. Franciszka Zając. Sekretarzem został Ludwik Kiecoń, skarbnikiem ponownie wypróbowany działacz Jan Czyż-nauczyciel a gospodarzem Franciszek Urbański (junior).

 

 W latach 1945-1952 zaznaczył się znaczny sukces w rozbudowie szeregów strażackich i dokompletowaniu niezbędnego sprzętu i umundurowania. Rozwinięto szeroko prace prewencyjną poprzez kontrole przeciw pożarowe. Brano udział w uroczystościach państwowych i strażackich okolicznych OSP, rozwijano życie kulturalne, organizowano przedstawienia i zabawy. Oddział bojowy zaprezentował wspaniały pokaz sprawnościowy i wyszkolenia podczas uroczystości jubileuszowej 75-lecia OSP w Skoczowie. W protokołach z zebrań miesięcznych z Zarządu pojawiają się pierwsze wzmianki o kupnie samochodu, remoncie strażnicy, motopompy, sikawki ręcznej oraz rozbudowie remizy. W 1947 roku, po raz pierwszy, uroczyście obchodzono Tydzień Strażaka. Program obchodów z każdym rokiem wzbogacano m.in. organizowano pokazy sprawności, zbiórki uliczne, zabawy itp.

 

  W międzyczasie nastąpiły zmiany organizacyjne Ochotniczych Straży Pożarnych w Polsce. Zamiast Zarządów OSP ustanowiono tzw. Komendy OSP. W dniu 13 stycznia 1952 roku Walne Zebranie przyjęło tę zmianę i w myśl nowych przepisów wybrało zamiast Zarządu-Komendę. Komendą kierował druch Edward Klajmon-dotychczasowy komendant OSP, a jego zastępcami zostali druhowie: Rudolf Pszczółka i Teofil Zając. Członkami Komendy zostali wybrani: Franciszek Strządała, Alojzy Szymala, sekretarzem pozostał Ludwik Kiecoń. Walne Zebranie w 1953, 1954 i 1955r. dokonało dalszych zmian w składzie Komendy. Funkcję sekretarza powierzono druhowi Żywczokowi a z kolei druhowi Pollokowi, funkcje zastępcy komendanta ds. technicznych objął druh Franciszek Urbański.

 

  Komenda podjęła sfinalizowanie zainicjowanej przez poprzedni Zarząd rozbudowe remizy strażackiej. Budowę rozpoczęto w 1953r. kierownictwo budowy powierzono gospodarzowi straży druhowi Strządale, który przy pomocy społeczeństwa Pogórza, strażaków i władzy z zadania wywiązał się znakomicie i w 1955r. odbyła się uroczystość przekazania nowej strażnicy z dwoma stanowiskami /garażami/, salką zebrań i mieszkaniem. W tym też roku OSP poniosła duża stratę-śmierć z szeregów strażackich wyrwała założyciela-skarbnika ś.p. Jana Czyża. Funkcję skarbnika powierzono druhowi Janowi Szostok. Po październiku 1956r. reaktywowano Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, przyjęto dawne struktury organizacyjne. Walne Zebranie w dniu 15 września 1957r., zgodnie ze zmienionym Statutem, wybrało w głosowaniu tajnym nowy Zarząd OSP w składzie: Klajmon Edward-prezes, Pszczółka Rudolf-naczelnik, Szostok Jan-skarbnik, Wojnar Józef-sekretarz, Szypuła Ludwik-gospodarz. Z-cą naczelnika został miaowany Urbański Franciszek. Wybrany Zarząd postawił sobie za cel: rozbudowę szeregów strażackich, pozyskanie większej liczby sympatyków, wyposażenie jednostki w nowoczesny sprzęt / zwłaszcza w samochód z nową motopompę/, nawiązanie do chlubnych tradycji strażactwa polskiego- aby lepiej służyć społeczeństwu, godniej wypełniać obowiązki statutowe.

 

  Stan organizacyjny OSP był następujący: członków czynnych-17, dożywotnich-2/ Karol Glet, Józeforkisz/, honorowych-5/Franciszek Zając, Jerzy Bisok, Ludwik Korzonek, Franciszek Margieta, Karol Szostok/. W dowód uznania za długoletnią, ofiarną pracę w OSP wyróżniono w 1958r. Medalami za Zasługi dla Pożarnictwa druhów: złotym-założyciela dha Franciszka Zająca, srebrnym- dha Józefa Morkisza, Franciszka Strządałe, Karola Gleta, Edwarda Klajmona. Uroczystość wręczenia odznaczeń oraz stan osobowy OSP utrwalono na zdjęciu pamiątkowym.

 

 Rok 1959 był trudny dla pogórskiej straży. We wsi powstały 4 pożary. 15 sierpnia podpalona została stodoła Ob. Ewy Heczko / w Łęgu/ , spłonęły tegoroczne zbiory. 1 listopada, na skutek podpalenia, spłonęła olbrzymia stodoła Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Gaszenie pożaru trwało cała noc, a całkowita likwidacja pogorzeliska trwała przez następne dwie noce i trzy dni-zadanie to powierzono miejscowej OSP. W sprawozdaniu z działalności za wspomniany rok odnotowano: OSP liczy ogółem 41 członków/ czynnych, wspierających/ dożywotnich i honorowych/, odbyto 12 zbiórek szkoleniowych, jedne manewry w Dniach Ochrony Przeciwpożarowej, przeprowadzono dwie kontrole przeciwpożarowe, zakupiono 90 m.b, węża tłocznego, prowadzono remont pomieszczeń i sprzętu, organizowano zabawy taneczne.

 

 Wspaniałym osiągnięciem w 1960r. jest zakupienie ze środków własnych i dotacji Gromadzkiej Rady Narodowej, za kwotę 15000 zł samochodu m-ki „Dodge” z demobilu wojskowego za pośrednictwem Zarządu Okręgowego Związku OSP w Katowicach i Komendy Powiatowej Straży Pożarnych w Cieszynie. Remont samochodu i dostosowanie do potrzeb OSP wykonali strażacy w czynie społecznym, przy pomocy 3 zakładów pracy/ Fabryka Kapeluszy, Fabryka Lakierów i Sprzętu Rolnego/ - nieodpłatne przekazanie lakieru – na niosek pracowników tych zakładów Ob. Franciszka Świderka, Antoniego Winiarskiego i Jana Nowaka. Wartość czynu społecznego strażaków obliczono na 300robotogodzin. Wyróżni się druhowie: Ludwik Szypuła i Jan Jenkner, którzy wykonali roboty lakiernicze, oraz Rudolf Pszczółka, Gustaw Pszczółka, Alojzy Herok i inni. Uroczystość przekazania samochodu odbyła się w niedzielę 16 listopada 1960 roku z udziałem licznie zebranych mieszkańców wsi, sąsiednich OSP oraz gości. Aktu przekazania dokonał Komendant Powiatowej Straży Pożarnej w Cieszynie kpt. poż. Karlo Błanik i Przewodniczący Gromadzkiej Rady Narodowej w Skoczowie-Wsi Ob. Augustyn Kanafek. W czasie uroczystości wystąpił zespół artystyczny dzieci za Szkoły Podstawowej w Pogórzu. W uznaniu za aktywną pracę Komenda Powiatowa Straży Pożarnych przydzieliła OSP 75m.b. węża.

 

Wymarzony samochód i zbliżający się jubileusz 40-lecia założenia OSP pobudziły członków wzmożonej i wytężonej pracy. Początkiem roku nakreślono program obchodów jubileuszowych. Z nastaniem wiosny przystąpiono do remontu strażnicy m.in. odnowiono elewację, drzwi garażowe obito częściowo blachą, pomalowano stolarkę, syrenę i bramkę. Dano uszyć 5 mundurów i czapek-rogatywek dla przodujących strażaków, by w pełni gali występować podczas uroczystości.

 

9 grudnia 1963r. za własne pieniądze zakupiono motopompę M-800. Jej uroczyste przekazanie do użytku miało miejsce 19 lipca 1964r. Na tę imprezę odnowiono strażnicę, pomalowano garaże i cała stolarkę. Grupie strażaków wręczono Medale za Zasługi dla Pożarnictwa . Otrzymali je druhowie: Złoty- dh Klajmon Edward i Szostok Jan Srebrny- dh Świderek Franciszek Brązowy- dh Pszczółka Rudolf, Jenkner Jan, Szypuła Ludwik Odznakę „Strażak Wzorowy”- dh Herok Alojzy, Wojnar Józef, Krzempek Władysław, Pszczółka Gustaw.

 

 3 i 4 października 1964r. obchodzono uroczyście jubileusz 50-lecia założenia Związku Polskich Straży Pożarnych na Ziemi Cieszyńskiej. Zorganizowano wieczór wspomnień przy ognisku. Sztafeta w składzie: Strządałą Franciszek, Szymala Tadeusz, Jenkner Jan i Herok Alojzy wzięła udział w rajdzie motorowym, którego trasa wiodła do Cieszyna na centralną uroczystość-„Zlot Straży Pożarnych Powiatu Cieszyńskiego”. Od połowy lat sześćdziesiątych zwrócono szczególną uwagę na: -działalność zapobiegawczo-propagandową, -szkolenie podstawowe i funkcyjnych, -udział w ćwiczeniach i zawodach, -uzupełnienie i należyte utrzymanie sprzętu pożarniczego, -poprawę zaopatrzenia wodnego dla celów gaśniczych. 5 zespołów, specjalnie przeszkolonych, prowadziło kontrole przeciwpożarowe gospodarstw rolnych, pozostali członkowie zajmowali się nadzorem prewencyjnym. Na zebraniach wiejskich i w szkole wygłaszane były pogadanki o tematyce przeciwpożarowej-jak zapobiegać powstawaniu pożaru, poparte przeźroczami i filmami. W miejscach najbardziej uczęszczanych wywieszano plakaty i hasła. Szczególne nasilenie prewencyjno-propagandowe miało miejsce w Dniach Ochrony Przeciwpożarowej- obchodzonych co roku w miesiącu maju. Wiosną 1970r. zakończono budowę w czynie społecznym ziemnego zbiornika wodnego k/Tolasza. Przy jego budowie strażacy przepracowali społecznie 430 godzin. Wsparcie finansowe PZU wyniosło 25 tyś. zł. W tymże roku byliśmy gospodarzami organizowanych przez Komendę Powiatową Straży Pożarnych , zawodów zakładowych OSP powiatu cieszyńskiego. Rok później powierzono nam organizację zawodów rejonowych OSP powiatu cieszyńskiego, w których startowała nasza sekcja i zajęła I -sze miejsce.

 

  Rok 1971 dla pogórskiej straży pożarnej stanowił ważne wydarzenie historyczne „ Jubileusz 50-lecia Założenia”. Przygotowania do uroczystości rozpoczęto z nastaniem wiosny. Opracowany harmonogram obejmował prace remontowo-porządkowe strażnicy i w ogrodzie oraz organizacje samej imprezy. Między innymi wybrukowano plac przed remizą, odnowiono elewację i pomalowano pomieszczenia strażnicy. Wykonano siatkowe ogrodzenie posiadanej działki, gdzie odbyła się uroczystość. Z okazji 50-lecia wydano tzw. „gwóźdź” dla mieszkańców wsi i zaproszonych gości, które umieszczono na tablicy pamiątkowej.

 

  W roku 1996, a dokładnie 11 maja odbyła się uroczystość 75-lecia Założenia Straży Pożarnej w Pogórzu.

 

  Połową roku 2002 rozpoczęła się budowa nowej strażnicy. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu wszystkich strażaków prace posuwały się błyskawicznie, nowa remiza „rosła” w oczach. Już rok później budynek był gotów. Uroczystość przekazania nowej strażnicy Ochotniczej Straży Pożarnej w Pogórzu odbyła się 6 września 2003 roku.

 

Zarząd OSP Pogórze

Prezes Ryszard Hutyra 

V-ce Prezes: Daniel Piecha

Naczelnik Arkadiusz Gabzdyl

z-ca naczelnika Błażej Hutyra

skarbnik Seweryn Hutyra

gospodarz Józef Tlołka

sekretarz Jacek Broda

członek zarządu Marcin Pagieła

członek zarządu Roman Brandys